Sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind

Sociale en emotionele ontwikkeling

De sociale ontwikkeling gaat over de ontwikkeling van een kind in interactie met anderen, het is dus een extern gerichte ontwikkeling. De emotionele ontwikkeling is gericht over het kind en zijn emoties, dat is dus meer een intern gerichte ontwikkeling.

Onder sociaal-emotionele ontwikkeling verstaan we onder andere het omgaan met emoties, het zelfbeeld van het kind, de mogelijkheid tot hechting aan andere personen en het temperament van het kind.

Ontwikkeling op drie vlakken

Naast de sociaal-emotionele ontwikkeling, zijn er nog twee grote pijlers in de ontwikkeling van een kind. De ontwikkeling op motorisch en verstandelijk gebied. Deze drie pijlers in de ontwikkeling zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Kijk maar eens naar het volgende voorbeeld.

Als een kind leert schrijven op school heeft hij alle drie deze ontwikkelingsgebieden nodig. Hij heeft motorische, lichamelijke vaardigheden nodig, namelijk zijn fijne motoriek, een goede pengreep en een juiste schrijfhouding. Hij ontwikkelt zich tegelijkertijd op cognitief niveau, want hij leert welke letter hij moet schrijven en hij is bezig met taal. Als laatste komen hier ook sociaal-emotionele aspecten om de hoek kijken. Want hoe ga je ermee om als het niet lukt? En hoe zet je door als je het lastig vindt?

In contact met andere kinderen

Kleuters (4-5 jaar) en schoolkinderen (6-9 jaar) ontwikkelen hun sociale vaardigheden in het contact met andere kinderen. Je kind krijgt zelfvertrouwen, doordat het leert ook contact te kunnen leggen buitenshuis, zonder de directe steun van zijn ouders.

Kinderen ontdekken het plezier in de interactie met anderen. Ze leren dat een actie van hen een reactie oproept bij de ander.

Spel is dé manier voor kinderen om met elkaar om te leren gaan en sociale regels te leren. De reden waarom er in de kleuterklas voornamelijk spelenderwijs geleerd wordt.

Inlevingsvermogen

Net als peuters, kunnen ook kleuters zich nog niet zo goed verplaatsen in de gevoelens van een ander. Naarmate een kind ouder wordt, ontstaat het vermogen om zich te kunnen inleven in de ander. Dat is het moment dat ze dus ook beter regels kunnen hanteren en met afspraken om kunnen gaan. Ook conflicten krijgen een andere vorm, omdat ze niet alleen maar hun eigen opvatting voor ogen hebben, maar begrijpen dat een ander een andere mening kan hebben.

Omgaan met emoties

Kleuters en schoolkinderen moeten leren omgaan met hun gevoelens. Ze kunnen dat echt nog niet alleen en hebben daarbij steun nodig van volwassenen.

Waar kun je je kind dan bij helpen, op het gebied van omgaan met emoties? Daarvoor is het eerst belangrijk om te weten wat een kind nu eigenlijk moet leren over zijn eigen emoties.

• Als eerste moet een kind zijn emoties leren herkennen. Wat is het nu eigenlijk dat ik voel?
• Vervolgens moet hij er een naam aan kunnen geven. Datgene dat ik voel, hoe heet dat?
• Daarna is het van belang dat hij zijn emoties leert accepteren. Dat voorkomt dat de emotie wordt opgekropt. Een kind moet leren dat hij best boos, verdrietig, jaloers etc. mag zijn.
• En het is belangrijk dat hij leert zijn emoties op een sociaal geaccepteerde manier te uiten. Dat betekent dat een kind dus best boos mag zijn op zijn juf, maar haar niet uit mag schelden.

Wat mag je van een kind verwachten op sociaal-emotioneel gebied?

Kleuter (4-5 jaar)

• Hij leert steeds meer samen spelen met andere kinderen
• Het leert op zijn beurt te wachten
• Hij probeert nieuwe dingen uit
• Sociale vaardigheden als ‘dank je wel’ zeggen, om toestemming vragen
• Hij gaat het contact en de interactie met andere kinderen steeds meer waarderen
• Een kleuter leert sociaal gedrag en sociale regels via spel
• Een 4-5 jarige kan helemaal losgaan met fantasiespel en rollenspel

Kleuter (5-6 jaar)

• Doorzetten als iets niet lukt
• Samenspel gaat steeds beter, want de kleuter leert steeds meer rekening te houden met anderen
• Hij leert zijn eigen emoties herkennen, maar ook die van een ander
• Het ontwikkelen van een helder zelfbeeld
• Om toestemming vragen
• Nee accepteren
• Leren omgaan met teleurstellingen, met winst en met verlies
• Voor zichzelf opkomen
• Compromissen sluiten, voor zichzelf opkomen, onderhandelen

Schoolkind (6-7 jaar)

• Leert wat de oorzaak van een ruzie kan zijn
• Ziet dat twee partijen in een conflict ook tegenstrijdige belangen, opvattingen en gevoelens kunnen hebben
• Kan zich inleven in een ander
• Snapt dat zijn gedrag invloed heeft op een ander
• Wordt bewust van zijn eigen emoties, ontdekt wat hij belangrijk vindt
• Kiest zijn vriendjes op basis van karaktereigenschappen

Schoolkind (8-9 jaar)

• Kan fantasie goed scheiden van de realiteit
• Krijgt interesse in de ‘echte wereld’
• Wil steeds meer zijn eigen mening kwijt
• Wil bij de groep horen en krijgt te maken met groepsdruk
• Is in staat zich in te leven in een ander, rekening te houden met een ander, kan conflicten zelfstandig oplossen en samenwerken met een ander

Wil je meer weten over hoe het werkt in het hoofd van je kind? En wat er in hem omgaat?

Download dan het gratis e-book 'Ontdek hoe jouw kind de wereld ervaart' en ontdek waarom je vaak precies het verkeerde lijkt te zeggen als je kind boos, verdrietig of dwars is.